Bệnh Gai Cột Sống
Bệnh Gai Cột Sống Là Gì?
Gai cột sống (danh pháp khoa học: Spondylosis) là một căn bệnh thoái hóa cột sống, trong đó xuất hiện các phần xương mọc ra (gai xương) phía ngoài và hai bên của cột sống. Đó chính là sự phát triển thêm ra của xương trên thân đốt sống, đĩa sụn, dây chằng quanh khớp do viêm khớp cột sống mãn tính, chấn thương hay sự lắng đọng can-xi ở các dây chằng, gân tiếp xúc với đốt sống. Gai cột sống hay gặp ở nam và tăng theo độ tuổi.
Gai cột sống tập chung ở những người có tiền sử về các bệnh xương khớp như viêm cột sống dính khớp, chấn thương cột sống, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống... và những người cao tuổi, người phải làm các công việc bê vác vất vả, nặng nhọc.
Bệnh gai cột sống tập trung nhiều nhất trong độ tuổi từ 30 đến 60 tuổi. Ở Việt Nam con số này dường như được mở rộng hơn khi đang có rất nhiều trường hợp dưới 30 tuổi cũng đã có biểu hiện bị bệnh do các nguyên nhân khác nhau.
Bệnh gai cột sống thường xảy ra chủ yếu ở hai vị trí chính là cột sống cổ và cột sống thắt lưng.
Gai cột sống là tình trạng xuất hiện các gai xương ở các khớp
Gai cột sống cổ
Gai cột sống cổ là một dạng đặc biệt của tình trạng thoái hóa đốt sống cổ. Về bản chất khi lớp sụn bao bọc lấy đĩa đệm ở phía giữa các đốt sống bị hư tổn, thoái hóa hoặc viêm sẽ làm mất chức năng đệm dẫn tới mâm của đốt sống bị chịu lực quá mức, sẽ hình thành các vành đai xương giúp tăng cường khả năng chịu lực, qua đó cũng tạo thành những gai xương ở thân rìa các đốt sống ở vùng cổ.
Nếu như thông thường những người bị thoái hóa cột sống cổ chủ yếu là người già, người lớn tuổi, người lao động chân tay nặng nhọc, thì trong những năm gần đây những đối tượng này đang có xu hướng trẻ hóa dần theo độ tuổi và điều kiện sống tương đối nhẹ nhàng, nhất là những người hay phải ngồi lâu, làm việc với máy tính nhiều.
Gai cột sống lưng
Bệnh gai cột sống lưng (vôi hóa cột sống lưng) là căn bệnh liên quan chặt chẽ đến hiện tượng thoái hóa cột sống, bệnh gai cột sống lưng xảy ra chủ yếu ở vùng thắt lưng bên dưới (thắt lưng) khi các gai xương bắt đầu mọc phía ngoài 2 đầu thân đốt sống.
Những người bị bệnh gai cột sống lưng thường là những người già, người gặp phải các tổn thương vùng cột sống lưng, thắt lưng gây ra quá trình thoái hóa xương khớp diễn ra nhanh hơn, chủ yếu tập trung ở nam giới nhiều hơn so với phụ nữ.
Nguyên Nhân Dẫn Đến Bệnh Gia Cột Sống
Nguyên nhân gây ra bệnh gai cột sống bắt nguồn từ phần đĩa tròn từ sụn nằm giữa hai đốt sống (được gọi là bao xơ đĩa đệm), khi nó gặp vấn đề. Xương sống lưng (lumbar spine) và cổ (cervical spine) là nơi chịu ảnh hưởng nhiều nhất của các động tác đi đứng, khiêng nặng, cúi lên cúi xưống. Nó có xu hướng bị thoái hóa theo tuổi tác. Khi đó, phần bao xơ này bị mất nước, nứt vỡ và xẹp đi. Kết quả là các đốt sống liền kề tiếp xúc trực tiếp với nhau và bắt đầu mòn dần do ma sát. Theo đó hình thành các gai xương, gây đau và cản trở cử động của khớp.
Các đốt xương sống tiếp giáp với nhau bằng những khớp xương nhỏ (facet joint, vertebral joint) ở hai bên phía sau đốt sống. Lúc khớp xương bị thoái hoá (degeneration), mất sụn bọc các đầu xương ở trong khớp bị hư hại, mòn và tróc ra, làm lộ xương ở dưới sụn. Khớp xương bị viêm (sưng và đau) lúc đứng, ngồi và cả lúc đi. Vì khớp cột sống bị viêm, các đĩa đệm giữa các đốt sống cũng bị hư hại, cột sống không còn vững chắc như trước. Do đó, cột sống tìm cách tự ổn định bằng cách mọc ra những nhánh xương hay gai xương (bone spurs, osteophytes) bao quanh những khớp xương sống lưng đó. Đồng thời, thân đốt xương sống mọc ra những nhánh tương tự.
Ngoài ra khi tuổi tác càng cao, thì tình trạng viêm khớp và chấn thương cũng là một trong những nguyên nhân gây ra đau đốt sống. Ngoài ra còn có thể có tác hại do tai nạn, chấn thương, béo phì cũng như tác dụng do yếu tố di truyền (có những người mang gien có tác dụng làm cho đĩa đệm của họ yếu hơn bình thường).Bệnh Gai Cột Sống rất dễ gặp với người trong độ tuổi từ 40 trở lên, thông thường do 4 nguyên nhân phổ biến nhất:
Nguyên nhân đến từ quá trình viêm cục bộ
Gai cột sống có thể bị gây ra bởi viêm cục bộ như viêm xương khớp, viêm gân. Sự viêm nhiễm kích thích các tế bào tạo xương phải thêm xương dẫn tới tình trạng thừa xương, khớp xương gồ ghề, gai mọc ra.
Do đĩa liên sống hư hao, xẹp xuống
Nguyên nhân này khiến cho dây chằng giữa các đốt sống chùng giãn, khớp xương phải chuyển động nhiều hơn. Cơ thể sẽ phản ứng tự nhiên lại với hiện tượng này bằng cách làm dày dây chằng lên để có sức giữ vững cột sống. Lâu ngày, canxi tụ lại trên dây chằng và tạo thành các gai hoặc chồi xương.
Gai xương là kết quả của việc xương tự tu bổ sau khi liên tục bị chấn thương
Các chấn thương từ sức ép, va chạm và cọ sát ở cột sống sẽ khiến thể phản ứng lại bằng cách tự bồi đắp canxi để làm lành tổn thương. Hiện tượng này nếu bị lặp đi lặp lại liên tục sẽ gây nên bệnh gai cột sống.
Yếu tố di truyền cũng là nguyên nhân gai cột sống
Nam giới có nhiều khả năng phát triển các triệu chứng liên quan đến gai cột sống, tuy nhiên, phụ nữ sau mãn kinh cũng có tỷ lệ mắc bệnh và mức độ nghiêm trọng ngang với nam giới.
Có nhiều nguyên nhân gây ra gai cột sống
Trên thực tế, bản chất cơ thể của chúng ta cần 800- 1000mg canxi/1 ngày. Hàng ngày thông qua quá trình ăn uống và cả tăng cường bổ sung thì trung bình mỗi người chỉ đáp ứng khoảng từ 400 – 500mg canxi/1 ngày chưa đủ nhu cầu của cơ thể nên thật vô lý khi nói gây ra tình trạng dư thừa canxi. Bệnh gai cột sống xảy ra do HẬU QUẢ và BIẾN CHỨNG của các bệnh lý về xương khớp là chủ yếu, Bên cạnh đó yếu tố quan trọng thứ 2 là do tác động trực tiếp của chủ thể thông qua các công việc, hành vi... hàng ngày.
Triệu chứng của bệnh Gai Cột Sống
Đa số bệnh gai cột sống không gây ra dấu hiệu triệu chứng gì một cách rõ ràng. Thông thường những người bị gai cột sống thường chung sống hòa bình với gai, tuy nhiên lại có tới 42% trong trường hợp gai cột sống lại có những triệu chứng như đau nhức khó chịu ở lưng, ở cổ sau đó thì cơn đau sẽ lan dần xuống tứ chi, gây ra yếu ở bàn chân hoặc bàn tay.
Gai bị cọ xát vào xương hay những phần xung quanh của dây chằng hoặc dễ thần kinh gây ra những cơn đau nhức cho người bệnh. Trong trường hợp gai gây ra chèn ép vào những dây thần kinh thì người bệnh sẽ cảm thấy đau ở chân, ở tay và cơ bắp bị suy yếu. Ngoài ra, nếu như ống tủy bị thu hẹp thì người bệnh sẽ gặp phải vấn đề về rối loạn khi đại tiểu tiện và mất cảm giác.
Thực chất bệnh Gai Cột Sống có thể dễ dàng phát hiện ra được nhờ những triệu chứng sau:
- Đau thường xuất hiện ở cổ, thắt lưng, đặc biệt là khi bệnh nhân đứng hoặc đi. Vị trí đau tương ứng với phần cột sống liên quan.
- Cảm giác bất thường hoặc mất cảm giác ở phần cột sống liên quan.
- Trường hợp nặng thì đau tê ở cổ lan qua hai tay, đau ở lưng, đau dọc xuống hai chân.
- Đau tăng lên khi đi lại hay vận động nhiều. Cơn đau tăng khi cử động, giảm khi nghỉ do đó sẽ đưa tới giới hạn cử động ở các phần này.
- Cơ bắp yếu đi (đặc biệt là ở tay và chân).
- Mất cân bằng.
- Mất kiểm soát đường tiểu tiện và/hoặc đại tiện (tình huống nguy cấp).
Cách điều trị bệnh Gai Cột Sống
Thực tế bệnh Gai Cột Sống lưng có thể chữa trị được nhờ vào 3 cách như sau:
Sử dụng thuốc:
Theo đó bệnh nhân có thể sử dụng thuốc Đông y hoặc Tây y để điều trị tình trạng của mình. Các thuốc Tây y thường giúp giảm đau, kháng viêm hiệu quả. Trong khi đó, các loại thuốc Đông y lại có khả năng chữa bệnh từ sâu bên trong và mang tới hiệu quả lâu dài.
Vật lý trị liệu:
Vật lý trị liệu với các biện pháp như xoa bóp bám huyệt, kéo giãn cột sống có thể giúp bệnh nhân giảm đau hiệu quả, tăng cường sự lưu thông máu tới cột sống. Tuy nhiên, cách này ít mang lại hiệu quả điều trị.
Phẫu thuật:
Phẫu thuật là giải pháp được chỉ định đối với bệnh nhân bị nặng, gai xương mọc quá dài và nguy cơ chèn ép tủy sống và dây thần kinh cao. Giải pháp này chỉ mang tính ổn định một thời gian. Sau đó, gai xương có thể mọc trở lại, bệnh tái phát.
Ngoài ra có thể kết hợp với phương pháp châm cứu, vật lý trị liệu, tập thể dục thường xuyên. Thực hiện các biện pháp mát-xa, vật lý trị liệu bằng hồng ngoại, sóng ngắn, điện xung, tập phục hồi chức năng là các biện pháp áp dụng tốt, không có hại.
Một số biện pháp khác:
Ngoài các biện pháp trên, hiện nay còn có một số cách trị bệnh gai cột sống lưng và cổ bằng tia laser hay bằng phương pháp Chiropractic của Mỹ. Tuy nhiên, cũng như mọi phương pháp khác, chúng không thể triệt tiêu hoàn toàn gai xương trên cột sống mà chỉ có tác dụng tạm thời.
Cách phòng ngừa và biện pháp phòng chống Bệnh Gai Cột Sống
Cách phòng ngừa bệnh:
- Chế độ dinh dưỡng đầy đủ (calcium, vitamin D). Chế độ bữa ăn gồm các thức ăn tránh béo phì, hoặc tăng cân như hạn chế chất béo nhất là mỡ động vật, ngược lại cần tăng cường ăn rau quả.
- Không hút thuốc.
- Tránh chấn thương cột sống (ví dụ: ngồi xe hơi có bộ phận nâng đầu cổ/head rest)
- Tránh những thể thao quá sức chịu đựng bình thường của mình (như cử tạ quá nặng, thể dục dụng cụ: vận động quá khó), nên chơi các môn thể thao nhẹ nhàng như bơi lội, tập aerobic, yoga.
- Tránh ngồi quá lâu ở những tư thế không lành mạnh.
- Hạn chế làm việc nặng như bê vác...
- Đừng để quá mập hoặc béo phì.
Các biện pháp phòng chống bệnh:
Hãy bổ sung các loại thực phẩm giúp hệ xương chắc khỏe như xương ống hay sụn sườn bò, lợn, đậu nành, nấm và mộc nhĩ, các loại ổi, đu đủ, dứa, cam, chanh, bưởi, cà rốt, súp lơ xanh.
Tập thể dục đặc biệt là các động tác cử động vùng cột sống cổ và vùng cột sống thắt lưng. Tập thể dục buổi sáng 10-15 phút với các bài tập thở, thực hiện các động tác vận động các phần cột sống về tất cả các hướng.
Các cách vận động giúp tránh được bệnh gai cột sống
Tương tự như các căn bệnh khác không chỉ riêng bệnh Gai Cột Sống, để phòng tránh bệnh thì mỗi người phải tự ý thức bằng việc phòng ngừa bệnh sớm nhất và hiểu rõ hơn về nguyên nhân, cách điều trị và phòng tránh như thế nào là tốt nhất.
Hi vọng qua bài viết này thì mọi người đã cập nhật thêm được kiến thức sức khỏe cho gia đình mình, từ đó có thể phòng ngừa cũng như phát hiện sớm bệnh để được điều trị kịp thời.