Bệnh Chàm - Eczema

Bệnh Chàm - Eczema là gì?

Bệnh Chàm - Eczema là một trạng thái viêm của da cấp tính hay mãn tính, bệnh có thể phát triển từng đợt hay có thể tái phát, các biểu hiện thường thấy là đám mảng đỏ da, mụn nước và ngứa, nguyên nhân phức tạp nội sinh hay ngoại sinh. Mặc dù không ảnh hưởng đến tính mạng của người bệnh nhưng làm giảm đi chất lượng cuộc sống và vẻ đẹp thẩm mỹ của bệnh nhân khi mắc bệnh.

Nguyên nhân gây ra bệnh Chàm - Eczema là gì?

Làn da khỏe mạnh sẽ giúp giữ ẩm và bảo vệ cơ thể khỏi các vi khuẩn, chất kích ứng da và các chất dị nguyên. Bệnh Chàm da có liên quan đến nhiều gen có chức năng tổng hợp các chất bảo vệ da. Khi các gen này bị ảnh hưởng, da của bệnh nhân sẽ không được bảo vệ tốt và dễ bị ảnh hưởng từ các yếu tố môi trường, các chất kích thích và dị nguyên. Hiện nay nguyên nhân dẫn đến căn bệnh phát sinh do hai yếu tố như sau: Cơ địa và dị ứng nguyên.

Cơ địa

- Có thể có tính chất gia đình, di truyền, tiền sử gia đình có người bị chàm, hen suyễn.

- Các tác nhân kích thích bên trong, kèm theo có thể bị viêm xoang, xơ gan, viêm đại tràng, viêm tai xương chũm, các bệnh về thận...

- Có thuyết cho rằng do rối loạn thần kinh vận mạch, rối loạn chức năng thận, tiêu hóa nhưng chưa được chứng minh.

Dị ứng nguyên

- Các thuốc hay gây phản ứng.

- Hóa chất gây bệnh do nghề nghiệp: Xi măng, thuốc nhuộm, nguyên liệu làm cao su, sơn xe, dầu mỡ, than đá, phân hóa học, thuốc sâu, acit, kiềm,...

- Các sản phẩm vi sinh có cơ chế dị ứng: Vi khuẩn, nấm, siêu vi.

- Yếu tố vật lý: Ánh sáng, độ ẩm, sự cọ sát, gãi và các tổn thương khác.

- Quần áo, đồ dùng, giày dép cao su, nylon, khăn len, bút máy, phấn sáp, kem bôi mặt, thuốc nhuộm tóc.

- Một số cây như: Sơn, cúc tần, rau đay, tía tô dại, cỏ hoang.

- Thức ăn : Đặc biệt là các loài tôm, cua, nhộng.

- Khi các nhà nghiên cứu phân tích căn nguyên đi kèm với việc phát sinh ra bệnh Chàm thì thấy rằng ngoài một số yếu tố ngoại lai ra, nhiều bệnh nhân có tình trạng cấp tính hay mãn tính, xúc cảm mạnh, chấn thương tinh thần, mâu thuẫn trong gia đình hay trong xã hội có thể gây ra những điều kiện thuận tiện mắc bệnh.

Ngoài các nguyên nhân đã nói ở trên thì các yếu tố sau đây có nguy cơ cao gây ra bệnh Chàm - eczema:

- Lịch sử cá nhân hoặc gia đình đã từng mắc bệnh chàm, dị ứng, sốt cao hay hen suyễn.

- Là một nhân viên chăm sóc sức khoẻ, có liên quan đến viêm da tay.

- Sống ở khu vực thành thị.

- Có chứng rối loạn hành vi (ADHD).

- Da nhạy cảm, dễ bị dị ứng, ví dụ dị ứng với hóa chất, kim loại...

Triệu chứng dễ nhận thấy ở bệnh Chàm - Eczema là gì?

Hiện nay, bệnh Chàm có các dấu hiệu và triệu chứng khá đa dạng, tùy thuộc tình trạng mỗi người bệnh. Một số triệu chứng thường thấy như sau:

- Da khô.

- Ngứa, đặc biệt ngứa nhiều về đêm.

- Những mảng da có màu đỏ hay xám nâu thường gặp ở bàn tay, bàn chân, đầu gối, cổ tay, cổ, phần trên ngực, mi mắt và bên trong nếp gấp khuỷu tay và đầu gối, còn ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện ở mặt và da đầu.

- Những mụn nước nhỏ, nổi gồ lên mặt da, có thể rỉ dịch và đóng mày nếu bạn gãi hay cào xước da.

- Da trở nên dày hơn, nứt rạn và đóng vảy nhiều.

- Dễ trầy da, da trở nên nhạy cảm và sưng phù khi gãi ngứa.

- Bệnh chàm thường bắt đầu xuất hiện trước 5 tuổi và có thể kéo dài đến khi trưởng thành. Với một số người, bệnh có thể bùng phát thành từng đợt có chu kỳ và sau đó sẽ hết hẳn, không có triệu chứng gì trong vài năm.

Thương tổn cơ bản

Mụn nước tập trung thành từng đám trên nền da đỏ. Bệnh thường tiến triển theo 5 giai đoạn, phản ánh tình hình biến chuyển của mụn nước, mỗi đợt có thể kéo dài từ một vài ngày đến một vài tuần.

- Giai đoạn tấy đỏ: Người bệnh bắt đầu ngứa hay là cảm giác nóng rồi trở thành đỏ phù và nóng. Có thể phù ở những vùng da lỏng lẻo như mi mắt, bao quy đầu. Trên bề mặt xuất hiện những hạt nhỏ màu trắng mà sau nầy sẽ tạo thành mụn nước.

- Giai đoạn nổi mụn nước: Các mụn nước điển hình của bệnh thường phát sớm trên nền da đỏ, có khi tràn ra vùng da lành. Kích thước nhỏ như đầu đinh ghim, đôi khi có thể to bằng bọng nước. Mụn nước nhỏ rất nông, chứa dịch trong, sắp xếp thành từng mảng chi chít, dày đặc. 

- Giai đoạn chảy nước: Mụn nước có thể vỡ ra do người bệnh gãi hoặc vỡ tự nhiên, nước vàng chảy ra, khi thì từng giọt, khi lại dính vào quần áo. Đến giai đoạn này, mảng chàm lổ chổ nhiều vết trợt hình tròn hay còn gọi là giếng chàm (giai đoạn này dễ bị bội nhiễm). Huyết thanh thấm ra ngoài, nếu lấy một vật gì đó đậy lại thì sau một thời gian huyết thanh sẽ tạo thành một mảng dày.

- Giai đoạn da nhẵn: Sau một thời gian thì sự xuất tiết giảm, khi chảy nước vàng, huyết thanh đọng lại trên bề mặt da, tạo thành những vảy tiết dày. Sau một thời gian vảy tiết khô đọng rồi bong ra để lộ lớp da nhẵn bóng mỏng như vỏ hành. Giai đoạn này thường diễn ra ngắn.

- Giai đoạn bong vảy da: Lớp da vừa tái tạo, tự rạn nứt bong vảy thành mảng dày hoặc vụn như cám, hoặc da dày lên, tăng sắc tố, có kẻ ô gọi là liken hóa. Sau một thời gian khá dài nếu không có mụn nước tái phát, da sẽ trở lại bình thường không có sẹo, bởi vì tổn thương ở lớp thượng bì.

Triệu chứng ngứa

Đây là triệu chứng cơ bản của bệnh chàm, chúng xuất hiện ngay từ thời kỳ đỏ da cho đến cuối giai đoạn. Cường độ rất dữ dội, có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ của bệnh nhân. Khi gãi làm vỡ các dưỡng bào sẽ phóng thích ra các histamin gây ngứa thêm.

Ngoài các triệu chứng trên thì các yếu tố sau đây có thể làm bệnh Chàm trở nên trầm trọng hơn đó là:

- Hầu hết những người bị bệnh Chàm cũng có vi khuẩn Staphylococcus aureus trên da của người bệnh. Các vi khuẩn trên nhân lên nhanh chóng khi rào cản khiến da bị vỡ và chất lỏng có mặt trên da. Điều này lần lượt có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

-Da khô, có thể là kết quả của việc tắm nước nóng trong thời gian dài.

- Cào, gãi quá mạnh, gây tổn thương da.

- Vi khuẩn và virus.

- Stress.

- Ra nhiều mồ hôi.

- Thay đổi nhiệt độ và độ ẩm.

- Tiếp xúc với chất tẩy rửa, xà phòng.

- Tiếp xúc với len từ quần áo, chăn hoặc thảm...

- Tiếp xúc bụi và phấn hoa.

- Khói thuốc lá và không khí ô nhiễm.

- Ăn trứng, sữa, đậu phộng, đậu nành, cá, lúa mì ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

- Thỉnh thoảng, những thứ bám bụi chẳng hạn như gối lông, chăn bông, nệm, thảm và màn cửa có thể làm tình trạng trở nên nặng hơn.

Cách điều trị bệnh Chàm - Eczema

Bệnh Chàm có thể tồn tại trong thời gian dài. Do đó người bệnh cần thử nhiều biện pháp điều trị khác nhau trong nhiều tháng hay nhiều năm. Và thậm chí dù điều trị thành công, các dấu hiệu và triệu chứng cũng có thể quay trở lại bất cứ lúc nào (đợt bùng phát).

Việc nhận biết bệnh sớm rất quan trọng vì người bệnh có thể bắt đầu điều trị ngay lập tứ. Nếu các phương pháp chăm sóc da tại nhà hay giữ ẩm da không hiệu quả, bác sĩ có thể yêu cầu điều trị theo các biện pháp sau: 

Điều trị bằng thuốc

- Kem làm giảm ngứa và lành da: Có thể bác sĩ sẽ kê loại kem có thành phần kháng viêm. Thoa lên da theo hướng dẫn sử dụng sau khi dưỡng ẩm. Việc dùng quá nhiều chất này có thể gây một số tác dụng phụ như làm mỏng da.

- Thuốc kháng sinh: Bác sĩ có thể kê một số loại kem kháng sinh nếu da người bệnh bị nhiễm trùng, có vết thương hở hay bị nứt rạn da. Ngoài ra, có thể người bệnh sẽ cần dùng thêm kháng sinh dạng viên uống trong thời gian ngắn để điều trị triệt để nhiễm trùng.

- Thuốc kháng viêm dạng viên uống: Với các trường hợp nặng, bác sĩ có thể kê thêm kháng viêm đường uống. Những thuốc này có thể hiệu quả nhưng nếu dùng quá nhiều sẽ gây các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc nên có sự chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

Các phương pháp khác

- Băng ướt: Với bệnh Chàm nặng thì bọc băng ướt lên vùng da bị ảnh hưởng có thể có hiệu quả. Phương pháp này thỉnh thoảng được dùng ở bệnh viện với những bệnh nhân có tổn thương loét da lan rộng và cần được điều dưỡng có kinh nghiệm thực hiện. Hoặc nếu có thể người bệnh cần được sự đồng ý của bác sĩ và được hướng dẫn về cách áp dụng phương pháp này tại nhà.

- Dùng quang học: Phương pháp này dùng cho người bệnh không khỏi với các phương pháp thông thường hay người có đợt bùng phát đột ngột dù đã điều trị. Cách đơn giản nhất đó là chiếu một lượng ánh sáng tự nhiên vừa đủ vào da của người bệnh. 

- Thư giãn và thay đổi lối sống hành vi: Các cách này nhằm làm giảm thói quen hay gãi để giảm ngứa ở nhiều bệnh nhân.

Cách tự chăm sóc tại nhà

- Làm ẩm da ít nhất 2 lần mỗi ngày.

- Thoa kem chống ngứa lên vùng da bị ảnh hưởng.

- Thuốc chống ngứa hay thuốc chống dị ứng đường uống.

- Không được gãi, thay vào đó khi ngứa người bệnh hãy thử ấn đè lên da. Với trẻ em, nhằm tránh tác hại do gãi người thân cần cắt móng tay hay cho trẻ mang bao tay khi ngủ.

- Đắp băng lên vùng da bị ảnh hưởng giúp bảo vệ da và ngăn ngừa việc gãi ngứa.

- Tắm bằng nước ấm.

- Nên lựa chọn loại xà phòng không màu và không mùi và cần tắm rửa sạch sẽ. 

- Dùng máy điều hòa độ ẩm không khí tại nhà.

- Mặc những quần áo mát, vải trơn để tránh bị ngứa do quần áo quá chật hay cọ xát với da. Nên mặc những loại quần áo phù hợp với khí hậu thời tiết để tránh tiết mồ hôi quá nhiều.

- Giảm stress và lo lắng.

Phòng chống bệnh Chàm - Eczema

- Không nên tắm quá nhiều và tắm lâu.

- Sử dụng kem dưỡng ẩm thường xuyên sau khi tắm.

- Tắm nước không quá nóng, sử dụng xà phòng nhẹ.

- Hạn chế tiếp xúc các chất kích thích đặc biệt như xà phòng, nước hoa, chất tẩy rửa, đồ trang sức, những chất gây kích thích.

- Mặc quần áo rộng (các loại vải sợi bông ít khó chịu hơn những loại sợi tổng hợp, len).

- Tránh sử dụng thực phẩm gây dị ứng.

- Tập thể dục, thiền, các biện pháp tâm lý giảm căng thẳng gây kích thích bệnh chàm.

- Đeo găng bảo vệ khi tiếp xúc với công việc hàng ngày đặc biệt là với những người thường xuyên tiếp xúc với nước.

- Tránh các hoạt động làm đổ mồ hôi nhiêu cũng như thay đổi nhiệt độ cách đột ngột.

- Sử dụng máy tạo độ ẩm ngay cả trong mùa đông (không khí bị khô) vào mùa hè hạn chế sử dụng vì dùng điều hòa làm giảm độ ẩm trong không khí.

- Duy trị nhiệt độ mát trong phòng ngủ, quá nóng gây đổ mồ hôi dẫn tới kích ứng dẫn đến ngứa.

- Vệ sinh và chăm sóc da cẩn thận ngay khi không xuất hiện biểu hiện của bệnh chàm.