Bạn có thể điều trị ADHD mà không cần thuốc?
"Con bạn bị ADHD."
Đối với hầu hết các gia đình, điều này có nghĩa là sự khởi đầu của một quá trình điều trị lâu dài với dược phẩm. Hiện nay thuốc là phương pháp điều trị hàng đầu cho ADHD và chúng có hiệu quả đối với 80% trẻ em mắc chứng rối loạn này.
Nhưng điều khiến cho nhiều bậc phụ huynh lo lắng là tác dụng phụ của thuốc, do đó họ chỉ muốn cho bé thực hiện hết những phương pháp khác, trước khi dùng thuốc.
Cho dù quyết định của bạn là gì, bạn có thể giúp con bạn sống một cuộc sống êm đềm hơn, thành công hơn.
Cho bé uống thuốc, hay không uống thuốc?
Đối với một số người, như Sonia, vấn đề tuổi tác là điều cần lưu ý. "Con trai tôi mới chỉ 5 tuổi khi được chẩn đoán mắc ADHD và tôi nghĩ rằng nó còn quá nhỏ để dùng thuốc", cô nói.
Trên thực tế, điều này chính xác, bởi vì Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ luôn khuyên rằng, không nên cho trẻ trước 6 tuổi dùng thuốc, mà hãy bắt đầu với liệu pháp hành vi.
Theo Tiến sĩ Richard Gallagher, tại Trung tâm nghiên cứu trẻ em NYU chia sẻ: Cha mẹ thường hỏi ông, liệu họ có thể thử các phương pháp điều trị khác trước khi chuyển sang dùng thuốc cho bé hay không, và liệu một số phương pháp điều trị khác có đem lại hiệu quả hay không. Và câu trả lời của Gallagher là có, ông luôn khuyến khích cha mẹ của trẻ bị ADHD nên thử những thứ phương pháp khác, trước khi họ dùng thuốc (trong khi họ đã nhận thấy những rủi ro và lợi ích của thuốc).
Gallagher nói rằng, liệu pháp thay đổi hành vi là phương pháp điều trị hiệu quả nhất với những đứa trẻ chỉ thiếu tập trung và không tập trung, so với những đứa trẻ bị bốc đồng và hiếu động. Nhưng điều trị thành công nhất cho ADHD lại là sự kết hợp cả thuốc và quản lý hành vi.
Phụ huynh và giáo viên luôn cần phải giúp đỡ
Cha mẹ và giáo viên đóng vai trò chính trong việc giúp trẻ học cách nhận biết và điều chỉnh hành vi của mình, Gallagher nói.
Đối với cha mẹ, họ nên tạo ra những mục tiêu nhỏ, điều này giúp họ có thể quản lý được bé, chẳng hạn như đề ra những phần thưởng nhỏ nếu trẻ đạt được những mục tiêu đó, ví dụ ngồi yên trên bàn ăn tối trong 10 phút. Mặt khác, giáo viên có thể gửi cho phụ huynh một bảng báo cáo thành tích học tập hàng ngày, để giúp phụ huynh có thể nhận biết được liệu bé có đạt được những mục tiêu đã đề ra (như về hành vi) ở trường ngày hôm đó hay không.
Từ khi còn nhỏ, con trai của Sonia thường được yêu cầu thực hiện 3 mục tiêu ở trường cứ sau 20 phút: Ngồi yên, làm nhiệm vụ và tôn trọng người khác. Phần thưởng của bé cho việc đạt được các mục tiêu là nhiều thời gian vui chơi vào cuối ngày, đây một chiến lược hiệu quả hơn là trừng phạt vì hành vi sai trái, mẹ anh nói.
Mặt khác, Edward Hallowell chia sẻ: Đối với trẻ lớn hơn, thì một huấn luyện viên hoặc gia sư có thể làm việc với bé dễ dàng hơn, bởi vì họ thường lập ra một hệ thống giúp bé theo dõi sách, bài thuyết trình và bài tập một cách nhanh chóng. Điều này hữu ích hơn khi mẹ hoặc bố cố gắng giúp bé tổ chức, bởi vì cha mẹ thường cằn nhằn.
Ngủ
Ngủ đủ giấc có thể là một tác nhân giúp thay đổi hành vi của trẻ bị ADHD. Nhiều nghiên cứu cho thấy, chỉ cần bé ngủ thêm nửa giờ đã có thể giúp trẻ đỡ bồn chồn và bốc đồng.
Tiến sĩ Mark Stein, Chuyên gia về ADHD tại Bệnh viện Nhi đồng Seattle cho biết: "Rất nhiều trẻ em bị ADHD cũng bị rối loạn giấc ngủ và tình trạng này làm cho những tình trạng khác trở nên tồi tệ hơn".
Một trong những vấn đề về giấc ngủ phổ biến nhất đối với trẻ mắc ADHD là giấc ngủ không ổn định và thường ngủ thiếp đi; và trẻ sẽ bị kiệt sức vào ngày hôm sau, điều này làm cho các triệu chứng của bé tồi tệ hơn. Bên cạnh đó, một số bác sĩ có thể khuyên dùng các chất hỗ trợ giấc ngủ như thuốc melatonin (viết tắt MEL là hormone được tổng hợp và bài tiết bởi tuyến tùng nằm sâu trong não), tuy nhiên trước khi dùng những loại thuốc này phụ huynh nên cho trẻ bắt đầu thực hành thói quen ngủ tốt như:
- Lập ra một lịch trình giờ đi ngủ phù hợp, ngay cả vào cuối tuần.
- Giữ phòng ngủ của bé luôn mát mẻ.
- Tạo một hình thức vận động uốn lượn nhẹ nhàng.
Sonia chia sẻ: Chúng tôi đã lập ra một lịch trình giấc ngủ phù hợp và được chia thành 10 nhiệm vụ cụ thể, như tắm, mặc đồ ngủ, đọc sách khoảng 30 phút. Và điều này đã giúp con của Sonia dần ổn định lại (trước đây con của Sonia bị khó ngủ).
Qua những điều chia sẻ trên cho thấy, bạn không nên cho trẻ dùng bất cứ thiết bị công nghệ nào như máy tính, TV, điện thoại và trò chơi video trước giờ ngủ để bé không bị phân tâm hay cám dỗ.
Tập thể dục
Hãy chắc chắn rằng con bạn luôn có nhiều cơ hội để hoạt động và chơi đùa (vào những thời điểm thích hợp). Một số nghiên cứu gần đây cho thấy sau khoảng 30 phút tập thể dục, trẻ bị ADHD có thể tập trung và sắp xếp suy nghĩ tốt hơn.
Elise có thể xác nhận những kết quả này, con của cô cũng bị ADHD, cô cho biết: Giống như nhiều đứa trẻ bị ADHD, con trai tôi không có sự phối hợp tốt, nhưng bé lại thích bơi lội, do đó bé luôn thích cảm giác ở dưới nước và sau khi ra khỏi bể bơi, bé cảm thấy bình tĩnh hơn.
Ngoài ra, Tiến sĩ Mark Stein cũng chia sẻ thêm: Nếu con bạn muốn chơi các môn thể thao có tổ chức và đòi hỏi sự tập trung như bóng chày hoặc tennis, sẽ có nhiều điều xảy ra. Bởi vì đã có nhiều bệnh nhân của Stein trước khi bắt đầu dùng thuốc, họ đã bị xao lãng tâm trí bởi những yếu tố khác ở ngoài sân. Nhưng thuốc đã giúp họ chơi tốt hơn và là một phần của đội.
Thiền và chánh niệm
Hiện nay một nghiên cứu mới đang được thử nghiệm là chánh niệm - đây là phương pháp cải thiện sự tập trung, nâng cao nhận thức và thực hành tự kiểm soát thông qua hơi thở và thiền định, thông thường những hoạt động này có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của ADHD.
Một nghiên cứu nhỏ cho thấy rằng khi trẻ em và cha mẹ chúng hoàn thành chương trình huấn luyện chánh niệm 8 tuần, những đứa trẻ bị ADHD sẽ xảy ra ít triệu chứng hơn. Và phụ huynh cũng cảm thấy bớt căng thẳng hơn.
Đây là tin tức đầy hứa hẹn, nhưng Gallagher chỉ ra rằng vẫn chưa có đủ bằng chứng vững chắc để đề xuất chiến lược này một cách đầy đủ.
Con trai của Elise đã thử một vài kỹ thuật thiền khác nhau trong nhiều năm để kiểm soát sự lo lắng và bốc đồng của mình. Mặc dù chúng rất hữu ích vào thời điểm này, nhưng Elise không chắc con của cô có thể gắn bó lâu dài với hoạt động này.
Âm nhạc trị liệu
Âm nhạc có thể trau dồi sự chú ý và tăng cường các kỹ năng xã hội, đó là nhịp điệu và cấu trúc. Việc chơi nhạc đòi hỏi các phần khác nhau trong não để làm việc cùng nhau, cũng như học cách trở thành một phần của một nhóm.
Hiện nay có rất ít nghiên cứu cụ thể về mối liên hệ giữa âm nhạc với các triệu chứng ADHD, nhưng các nhà khoa học biết rằng khi trẻ em chơi một nhạc cụ như học piano ở nhà, tham gia dàn nhạc tại trường học (như chơi cello), điều này giúp trẻ làm bài kiểm tra tốt hơn nhiều so với những đứa trẻ không học nhạc. Điều này cho thấy âm nhạc có khả năng giúp bộ não tổ chức và dễ dàng chuyển đổi giữa các nhiệm vụ.
Nếu con bạn thích đá bóng hơn là thổi sáo, hoặc bé không thể ngồi yên để học bài hoặc luyện tập, chỉ cần cho trẻ nghe nhạc mà bé yêu thích, điều này có thể giúp bé bình tĩnh đủ lâu để hoàn thành bài tập về nhà. Bởi vì khi bạn nghe những bài nhạc yêu thích, não của bạn sẽ tiết ra dopamine, một chất hóa học cũng giúp tập trung.
Tuy nhiên để chứng minh ADHD có thể kết nối với âm nhạc thì các nhà khoa học cần nhiều nghiên cứu hơn, nhưng đây chắc chắn là một lĩnh vực đáng để khám phá, đặc biệt là đối với các gia đình yêu âm nhạc.
Axit béo Omega-3
Trong những năm qua, một số "chế độ ăn ADHD" đã được đề xuất và sau đó bị khoa học bác bỏ. Nhưng mới đây một nghiên cứu mới đã tìm thấy mối liên hệ giữa omega-3 và ADHD. Những chất dinh dưỡng này được tìm thấy trong cá như cá hồi, trong quả óc chó, hạt lanh và các sản phẩm từ đậu nành, trong rau lá xanh và trong các thực phẩm khác. Bên cạnh đó, chúng cũng có sẵn trong các chất bổ sung không kê đơn, cũng như trong Vayarin theo toa.
Bên cạnh đó, một nghiên cứu khác cho thấy những đứa trẻ bị ADHD thường có lượng omega-3 trong máu thấp hơn, điều này cho thấy việc tăng cường lượng omega-3 trong chế độ ăn uống của bé có thể làm giảm các triệu chứng ADHD.
Mặc dù những thực phẩm chức năng bổ sung omega-3 không được khuyến cáo rộng rãi trong điều trị, nhưng Hallowell cho rằng nếu bạn cho trẻ thực hiện một chế độ ăn uống cân bằng bao gồm cá, ngũ cốc, và nhiều trái cây và rau quả, cắt giảm đường và thực phẩm chế biến chắc chắn có thể giúp bé sống một cuộc sống khỏe mạnh hơn.