ADHD - Dạng tăng động và bốc đồng

Con bạn không thể ngồi yên. Con bạn nói quá nhanh. Có phải bé là một đứa trẻ có năng lượng cao? Hay bé đang mắc phải ADHD?

Tăng động chỉ là một dấu hiệu của ADHD. Những đứa trẻ mắc ADHD dường như luôn luôn di chuyển không ngừng nghỉ. Ngoài ra, sự hiếu động của bé cũng có xu hướng bốc đồng. Ví dụ: Bé có thể làm gián đoạn cuộc nói chuyện của mọi người, hoặc chơi hết lượt của người khác.

Vậy làm thế nào để bạn nhận biết được bé đang bị ADHD - dạng tăng động? Và nếu bé mắc phải tình trạng này, phương pháp điều trị nào có thể giúp đỡ?

Dấu hiệu của ADHD - dạng tăng động và bốc đồng

Hiện nay, không có xét nghiệm riêng biệt nào có thể tìm ra dạng ADHD này. Đầu tiên bác sĩ sẽ cố gắng loại trừ những yếu tố khác có thể gây ra chứng tăng động. Ví dụ: Chúng có thể là căng thẳng hoặc vấn đề tình cảm. Hoặc các hành vi chỉ đơn giản là phù hợp với độ tuổi. Đôi khi các vấn đề về thị lực hoặc khuyết tật học tập cũng có thể khiến trẻ khó ngồi yên.

Thông thường bác sĩ sẽ xem xét ít nhất sáu trong số các triệu chứng ADHD - dạng tăng động và bốc đồng, chúng bao gồm:

• Lo lắng hoặc loay hoay (không thể ngồi yên).
• Nói không ngừng nghỉ.
• Khó ngồi yên và làm những công việc thầm lặng, chẳng hạn như đọc sách.
• Chạy từ nơi này sang nơi khác; hành động như trẻ đang lái xe máy.
• Liên tục rời khỏi chỗ ngồi, nhảy hoặc trèo lên đồ đạc và ở những nơi không phù hợp khác.
• Không kiên nhẫn.
• Thốt ra những ý kiến vào những thời điểm không phù hợp.
• Làm gián đoạn cuộc trò chuyện.
• Gặp rắc rối trong việc chờ đến lượt hoặc đứng xếp hàng.

Thực tế trẻ em có nhiều năng lượng nên rất thích chạy nhảy. Nhưng điều đó không có nghĩa là bé hiếu động. Để chẩn đoán được là ADHD, các triệu chứng có biểu hiện theo hướng cực đoan (suy nghĩ thái quá) và gây ra vấn đề trong cuộc sống hằng ngày của trẻ. Ngoài ra, tình trạng này kéo dài trong ít nhất 6 tháng.

1. ADHD - dạng không tập trung

Có một dạng khác của ADHD được gọi là ADHD - dạng không tập trung. Đối với những trẻ em mắc phải dạng này, họ luôn gặp khó khăn trong việc tập trung hay chú ý đến vấn đề nào đó. Ngoài ra, bé cũng dễ dàng bị phân tâm.

Một đứa trẻ bị ADHD - dạng tăng động không phải lúc nào cũng xảy ra nhiều dấu hiệu không tập trung. Và bé không nhất thiết gặp khó khăn trong việc tập trung hoặc trở nên dễ bị phân tâm.

Nhưng cũng có nhiều trẻ em mắc phải cả hai dạng của ADHD là tăng động và không tập trung (còn được gọi là "loại kết hợp"). Khi bé mắc phải dạng này, bé có thể luôn luôn di chuyển và gặp khó khăn trong việc tập trung.

2. Nguyên nhân gây ra ADHD - dạng tăng động và bốc đồng?

Cho đến nay, các nguyên nhân của ADHD thường không rõ ràng. Các nhà khoa học cho rằng, ADHD xảy ra phần lớn là do các gen được truyền từ cha mẹ sang con. Nhưng họ vẫn chưa chắc chắn những gen cụ thể nào khiến tình trạng này dễ xảy ra hơn. Thông thường một đứa trẻ có nhiều khả năng bị ADHD nếu một thành viên trong gia đình mắc phải rối loạn này. 

Tuy nhiên, vẫn có những yếu tố rủi ro khác có thể ảnh hưởng đến ADHD bao gồm:

• Hút thuốc và sử dụng rượu khi mang thai.
• Sinh non.
• Cân nặng của bé khi sinh thấp.
• Được tiếp xúc với chì trong thời thơ ấu.
• Chấn thương sọ não.

Nhiều bậc cha mẹ khẳng định chính “đường” là yếu tố khiến cho con họ tăng động. Nhưng cho đến nay, vẫn không có bất cứ bằng chứng nào cho thấy đường tinh luyện gây ra ADHD hoặc làm cho tình trạng này tồi tệ hơn.

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy mối liên hệ giữa ADHD và các chất phụ gia thực phẩm như màu nhân tạo và chất bảo quản. Nhưng điều này vẫn chưa được xác nhận.

3. Phương pháp điều trị cho ADHD - dạng tăng động và bốc đồng

Một khi con bạn được chẩn đoán mắc chứng ADHD - dạng tăng động và bốc đồng, thì bước tiếp theo bạn nên thực hiện cho trẻ là điều trị. Tuy nhiên kế hoạch điều trị của mỗi bé có thể khác nhau. Đôi khi bé phải thử một vài phương pháp để tìm ra điều trị phù hợp nhất.

Điều trị ADHD thường bắt đầu bằng thuốc và một vài loại thuốc ADHD hiện đang có sẵn.

- Thuốc kích thích: 

Mặc dù tên của thuốc là “kích thích”, nhưng thuốc có thể không gây ra kích thích hoặc cũng có thể kích thích đối với trẻ bị ADHD. Thuốc giúp trẻ bình tĩnh lại và những loại thuốc này bao gồm:

• Dexmethylphenidate (Focalin, Focalin XR).
• Dextroamphetamine/Amphetamine (Adderall, Adderall XR).
• Lisdexamfetamine (Vyvanse).
• Methylphenidate (Concerta, Quillivant XR, Ritalin).

Thông thường những loại thuốc này có rất nhiều dạng khác nhau, bao gồm:

• Thuốc viên (dạng viên và nhai).
• Viên nang.
• Chất lỏng.
• Miếng dán da.

Nhưng hiện không có loại thuốc kích thích cụ thể nào được chứng minh là hoạt động tốt hơn so với những loại khác. Và mỗi đứa trẻ sẽ có phản ứng khác nhau tùy thuộc vào những loại thuốc chúng dùng.

- Thuốc không kích thích: 

Loại thuốc này bao gồm Atomoxetine (Strattera). Mặc dù các loại thuốc không kích thích có thể không hoạt động tốt như thuốc kích thích, nhưng chúng có ít tác dụng phụ hơn.

- Thuốc huyết áp cao là một lựa chọn khác: 

Những loại thuốc này có thể giúp kiểm soát các triệu chứng bốc đồng và tăng động.

• Clonidine (Catapres, Kapvay).
• Guanfacine (Intuniv, Tenex).

- Thuốc chống trầm cảm:

Các loại thuốc ảnh hưởng đến tâm trạng, bao gồm bupropion (Wellbutrin), đôi khi chúng có thể cải thiện các triệu chứng ADHD.

Thông thường, một đứa trẻ bị ADHD sẽ được bác sĩ kết hợp điều trị giữa thuốc và các liệu pháp khác. Vì thế, phụ huynh có thể cần làm việc với bác sĩ để điều chỉnh liều thuốc khi các triệu chứng của con họ thay đổi.

Ngoài ra, cha mẹ và bác sĩ nhi khoa nên theo dõi cẩn thận các tác dụng phụ từ thuốc. Sau đây là tác dụng phụ của thuốc kích thích ADHD thường gặp bao gồm:

• Ăn mất ngon.
• Giảm cân.
• Tăng trưởng chậm.
• Giấc ngủ bị gián đoạn.
• Cáu gắt
• Hội chứng Tics (Rối loạn máy cơ mặt).
• Sự lo lắng.

Tuy nhiên thuốc kích thích cũng có liên quan đến các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn, bao gồm:

• Vấn đề về tim.
• Các vấn đề tâm thần (như ảo giác).

Bên cạnh đó, Strattera và thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây ra suy nghĩ tự tử ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Vì những rủi ro hiếm gặp này, điều quan trọng mà bạn cần làm là gọi bác sĩ ngay lập tức nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở trẻ. Và trong quá trình dùng các loại thuốc này, trẻ em cần được kiểm tra cẩn thận những yếu tố sau đây:

• Chiều cao.
• Cân nặng.
• Huyết áp.
• Nhịp tim.

Cùng với thuốc, liệu pháp hành vi có thể giúp điều trị ADHD - dạng tăng động. Một nhà tâm lý học hoặc nhà trị liệu có thể giúp trẻ học cách phát hiện và kiểm soát các hành vi tăng động và bốc đồng của chúng.

Mặt khác, trẻ em có thể học cách tạo ra và làm theo các thói quen tốt. Ngoài ra, bé cũng có thể hoạt động để cải thiện các kỹ năng xã hội. Phụ huynh và giáo viên có thể tạo ra những phần thưởng nhỏ nếu bé thực hiện các hành vi tốt.