Huyết áp cao hay không

"Bố tôi gần 70 tuổi nhưng còn sung sức, lao động tốt, ăn ngủ bình thường. Vừa rồi cụ đo huyết áp, chỉ số là 140/100; có người nói cao, có người cho là bình thường. Cách đo hiện nay không giống nhau. Vậy cách đo nào tốt nhất, và chỉ số của người cao huyết áp là bao nhiêu?"

Với người cao tuổi như cụ nhà, chúng tôi xin giới thiệu một cách tính mức huyết áp bình thường đơn giản theo từ điển y học Flammarion năm 1994 của Pháp:

• Huyết áp tối đa = Số hàng chục của tuổi + 10,
• Huyết áp tối thiểu = Huyết áp tối đa + 01.

Cũng theo từ điển này, cao huyết áp là khi ở trạng thái nghỉ ngơi mà huyết áp tối đa (lúc tim co bóp, gọi là tâm thu) bằng hoặc trên 17 cm Hg, và huyết áp tối thiểu (lúc tim nghỉ ngơi, gọi là tâm trương) bằng hoặc trên 10 cm Hg.

Theo đó thì chỉ số huyết áp lý thuyết của cụ nhà (70 tuổi) là:

• Huyết áp tối đa = 7 + 10 = 17 cm Hg (170);
• Huyết áp tối thiểu = 17 + 01 = 9,5 cm Hg (95).

Bạn nói huyết áp của cụ là 140/100.

Chúng ta kiểm tra lại một lần nữa cho chắc chắn:

• Để cụ nằm ngửa thoải mái trên giường (không lấy huyết áp khi ngồi). Nên đo vào một thời điểm nhất định trong ngày để có được những điều kiện tương tự. Bóp bóng cho lên cao trên 200 rồi bắt đầu nghe từ đó (không nghe từ 150- 140 để loại trừ hiện tượng nghe được huyết áp tối đa lúc khởi đầu, nhưng ngay sau đó bị ngắt quãng; nếu chỉ lấy từ mức cao hơn thì dễ tưởng nhầm số đo này là của huyết áp tối đa).
• Với huyết áp tối thiểu, ta theo dõi cho đến khi không còn nghe được nữa hoặc nghe âm sắc của tiếng đập thay đổi hẳn (để loại trừ khoảng im ắng ngay phía trên huyết áp tối thiểu, làm ta tưởng nhầm đó là số đo của huyết áp tối thiểu.

Nếu kết quả kiểm tra lại vẫn thế thì, đối chiếu với tài liệu nói trên:

• Huyết áp tối thiểu của cụ tăng chút ít (đáng lẽ là 95 thì ở đây là 100).
• Trong khi đó, huyết áp tối đa của cụ không khác gì ở người 40 tuổi

Ở các vận động viên, những người luôn thư giãn và hoạt động, không hút thuốc lá, sống trong môi trường lành mạnh... cũng có hiện tượng tương tự. Bạn không có gì phải lo lắng đặc biệt, chỉ cần nhắc cụ giữ sức khi lao động, khi thay đổi thời tiết, và khuyến khích cụ dùng dầu thực vật hoặc ăn chay.

Theo số liệu JNC năm 1998 của Mỹ, chỉ gội là cao huyết áp khi huyết áp tối đa trên 140 hoặc huyết áp tối thiểu trên 90.

Ở Việt Nam, trong khi chưa có số liệu thống kê lớn, có thể tùy theo tuổi tác mà vận dụng linh hoạt các số liệu của hai nước nói trên.